Mateusz Gralewski
Kaukaz.Wspomnienia z dwunastoletniej niewoli
Zysk i S-ka 2015
Mateusz Gralewski to postać arcyciekawa, choć niemal nieznana dzisiejszemu pokoleniu Polaków. Wielka szkoda, ponieważ to najwyższej lasy prekursor polskich reportaży. (…) Autor zapłacił wysoką cenę za walkę o niepodległość ojczyzny.
Swą działalność konspiracyjną okupił zesłaniem w głąb Kaukazu. Opisywane przez Grajewskiego społeczności kaukaskie toczyły w tym czasie nierówną walkę z Imperium Rosyjskim o zachowanie niezależności. Dzięki ej książce można zgłębić i lepiej zrozumieć wagę ówczesnych wydarzeń oraz ich dramatyczny kontekst. Z kolei urzekające opisy Dagestanu, Czeczenii, Osetii czy Gruzji obudziły do życia dawny niedostępny majestat i czar regionu oraz jego egzotycznej ludności.
Na pierwszy rzut oka książka wydaje się lekturą dla specjalistów. Według mnie to wyśmienita pozycja dla czytelników ciekawych świata, odrębności kulturowych, szukających w literaturze prawdziwych, a niezmyślonych sensacji i przygód. Osób lubiących ten rodzaj pobudzającej intelektualnie lektury.
prof. Wojciech Materski, historyk i politolog